Voedselproductie en natuurontwikkeling komen samen in De Wolboom

Een ode aan het oude landschap moest het worden. Maar ook: een experiment om te bezien of natuurontwikkeling zou kunnen worden gecombineerd met voedselproductie (agroforestry). En zo ja, hoeveel voedsel dat dan zou opleveren. Het was de opgave waar De Groene Ruyt voor stond bij de herinrichting van De Wolboom, een landgoed van 17 hectare, dat deels in de Oude IJsselstreek (5 hectare) en deels in de omgeving van Aalten is gelegen, pal naast Het Aaltense Goor.

Randvoorwaarden voor biodiversiteit

De natuurkwaliteit moest een impuls krijgen als compensatie voor de woning met voorzieningen, die hier gebouwd zou gaan worden. Ook vanwege de natuurbestemming op een groot deel van het plan was dit een belangrijke voorwaarde voor het verlenen van een bouwvergunning.

Ontwerper Dyon Temming van De Groene Ruyt: “We hebben daar zelf een draai aan gegeven door onder andere een groot aantal inheemse bomen en struiken in nieuwe structuren in te passen: het oude landschap, maar dan in een nieuw jasje gestoken. De uitdaging was om zoveel mogelijk gunstige randvoorwaarden voor biodiversiteit te creëren.”

Nieuwe verkaveling

Omwille van de combinatie van voedselproductie met natuurontwikkeling is gekozen voor een zeer divers programma. Natuurhistorische kaarten zijn hierbij gebruikt als grondslag voor de nieuwe verkaveling. “We wilden in het project zoveel mogelijk overgangsgebieden creëren met verschillende soorten gewassen, grondtypes en biotopen”, aldus Temming. “Met de nodige vruchtdragende bomen erin, omdat die bijdragen aan de biodiversiteit en voedsel opleveren voor zowel mens als dier.”

Het plan voorziet in vier oppervlaktetypen, in verschillende stadia van bodem- en voedselrijkheid. Zo is in een deel van het plangebied stuifzand teruggebracht, als referentie aan de Vennebulten. Een ander deel wordt schraal grasland, door maaisel,  af te voeren en zo de grond te verschralen. Ook is voorzien in bloemrijk grasland: rijkere, periodiek bemeste grond, waar de paarden mogen grazen. En op termijn wordt ook twee hectare dennenbos door de aanplant van loofbomen omgevormd tot meer gemengd bos.

Monden te voeden

Het andere deel van het plan betrof vijf hectare landbouwgrond, die volgens de principes van de agroforestry benadering een functie in de voedselproductie zou moeten krijgen. “De vraag was welke beplanting precies nodig is om het hele jaar door voldoende gezond en voedzaam voedsel te kunnen opleveren. Dat hebben we samen met Els Hegger in kaart gebracht.”

De beplanting is zo gekozen dat de verschillende bomen en gewassen voldoende eiwitten, oliën, koolhydraten en vitamines produceren om een evenwichtig menu te kunnen samenstellen: peulen, noten, fruit, groenten en granen. “Op basis van een hoofdzakelijk vegetarisch menu zou je van wat hier is aangeplant het hele jaar door geheel zelfvoorzienend kunnen leven. Berekeningen hebben aangetoond dat met wat op deze vijf hectare grond is aangeplant, maar liefst 150 monden te voeden zouden zijn.”

In een landbouwsysteem moet hiervoor wel de bodemvruchtbaarheid op peil blijven. “Daar zijn dieren voor ingeschakeld die meststoffen leveren. Er lopen paarden en kippen moeten gaan zorgen voor mest, waarbij de kippen dagelijks een eitje geven en vlees als bijvangst opleveren.”

Cross-over

Ruim twee jaar geleden is begonnen met de planvorming. De vergunningen werden uiteindelijk in juni 2022 verleend. Nadat het werk was voorbereid en vastgesteld is De Groene Ruyt in februari 2023 aan de slag gegaan. In april is het werk opgeleverd.

Temming is tevreden over het eindresultaat. “Het is een heel systeem geworden van bomen, struiken en gebieden, voorzien van een blauwgroene dooradering. De Wolboom is een echte cross-over van landbouw naar natuurontwikkeling.” Voedselproductie en natuurontwikkeling? De Wolboom laat zien dat het kan.

Projectinformatie

• Project: De Wolboom Aalten
• Looptijd: februari – april 2023
• Opdrachtgever: Farming & Food for Health
• Team De Groene Ruyt:
  – Ontwerp: Dyon Temming
  – Beplanting: Eltjo Rendering
  – Uitvoer: Oswald te Dorsthorst